Ερχεται το τέλος για «πειρατές» και «κανίβαλους» της δημοσιογραφίας!

Από
Ειδικό συνεργάτη

Διαστάσεις κανιβαλισμού της πνευματικής ιδιοκτησίας εκδοτών και δημοσιογράφων έχουν προσλάβει οι υπηρεσίες αποδελτίωσης. Εταιρίες που παρέχουν καθημερινή ενημέρωση σε επιχειρήσεις, πολιτικούς, δημόσιους φορείς, εταιρίες δημοσίων σχέσεων και σε κάθε άλλο ενδιαφερόμενο από τα δημοσιεύματα των εφημερίδων.
Ετσι, ο πελάτης των επιχειρήσεων αποδελτίωσης, αντί να αγοράζει καθημερινά τις εφημερίδες που θα μπορούσαν να έχουν αναφορές σε θέματα ενδιαφέροντός του, καταβάλλει μία διόλου ευκαταφρόνητη μηνιαία συνδρομή, ανάλογα με το εύρος των θεμάτων που παρακολουθεί. Δηλαδή οι επιχειρήσεις αποδελτίωσης, που στην ουσία πωλούν αποκόμματα Τύπου, κερδίζουν εκατομμύρια ευρώ από τη δουλειά των εκδοτικών εταιριών και των δημοσιογράφων. Ανάλογα αμφιλεγόμενο και σίγουρα οικονομικά επιβαρυντικό για τον Τύπο ρόλο διαδραματίζουν πλέον και οι online «συναθροιστές ειδήσεων» (news aggregators), sites που εισπράττουν έσοδα από διαφήμιση αλλά απλώς αναμεταδίδουν περιεχόμενο άλλων.

Αποθάρρυνση

Στην πραγματικότητα, τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα διότι όλοι αυτοί δεν κανιβαλίζουν απλώς τη δουλειά των άλλων, αλλά αποθαρρύνουν τους δυνητικούς πελάτες από την αγορά εφημερίδων, υποσκάπτοντας τον κύκλο εργασιών του Τύπου. Πουθενά στον αναπτυγμένο κόσμο δεν επιτρέπεται η κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας. Και η συγκεκριμένη δραστηριότητα της αποδελτίωσης αποτελεί, σύμφωνα με έγκριτους νομικούς, κατάφωρη παραβίαση των αρχών περί πνευματικής ιδιοκτησίας.
Η λύση που έχει τύχει ευρείας εφαρμογής είναι η απόδοση εύλογου τιμήματος για τη χρήση του περιεχομένου αυτού.

Αλλά στην Ελλάδα η πρακτική αυτή και οι σχετικοί μηχανισμοί όχι μόνο δεν έχουν ακόμα αρχίσει να λειτουργούν, αλλά, μάλιστα, η υπόθεση βρίσκεται εδώ και μήνες, αν όχι χρόνια, στη φάση της διαπραγμάτευσης μεταξύ των εταιριών αποδελτίωσης και του συλλογικού οργάνου εκδοτών και δημοσιογράφων αλλά και συγγραφέων, που είναι επιφορτισμένο με τον ρόλο αυτόν, τον ΟΣΔΕΛ (Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Εργων Λόγου). Ευθύνες έχουν προφανώς τόσο ο ΟΣΔΕΛ όσο και η ελληνική Πολιτεία.

Ετσι, ένας σημαντικός αριθμός εκδοτών και συγγραφέων γραπτού λόγου είναι πιθανόν να στραφεί στη Δικαιοσύνη προκειμένου να αποζημιωθεί, μη μπορώντας να περιμένει για πολύ ακόμα μια δίκαιη συμφωνία. Τόσο οι εταιρίες press clipping, που διακινούν δηλαδή τα αποκόμματα, όσο και οι ίδιοι οι πελάτες τους -γιατί και αυτοί επίσης χρησιμοποιούν τα αποκόμματα για δικό τους όφελος- πρέπει να πληρώνουν δικαιώματα αναπαραγωγής στις εφημερίδες σύμφωνα με το ελληνικό και το διεθνές δίκαιο. Αλλά φευ. Ακόμα και εάν κλείσει μια συμφωνία μεταξύ ΟΣΔΕΛ και εταιριών αποδελτίωσης, θα είναι πολύ δύσκολο να επαληθεύσει κανείς σε τι εύρος θα χρησιμοποιούνται τα αποκόμματα από τις εταιρίες αποδελτίωσης, σε πόσους πελάτες πάνε και τι εισπράττεται από αυτούς.

Τίμημα

Επιπλέον, είναι προφανές πως εύλογο τίμημα που πρέπει να καταβάλει κάποιος που παράγει αξία για τον εαυτό του από την περιουσία άλλου δεν μπορεί να είναι συμβολικά ποσοστά της τάξης του 2% ή του 3%.

Πρόκειται κατ' ουσίαν για εναλλακτικές πλατφόρμες διανομής περιεχομένου που υπάγεται σε πνευματικά δικαιώματα και μάλιστα για έργα που τυγχάνουν ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, εάν αναλογιστεί κανείς πως οι πελάτες πληρώνουν γι' αυτή την υπηρεσία προκειμένου να εξοικονομήσουν χρήματα και εργατοώρες, αφού εναλλακτικά θα έπρεπε να αγοράσουν όλες τις εφημερίδες και να τις διαβάζουν, έστω και διαγωνίως, για να εντοπίσουν το περιεχόμενο ενδιαφέροντός τους.

Ετσι όμως οι εφημερίδες, που κατά κόρον παράγουν πρωτογενή αποκλειστική πληροφόρηση και δευτερευόντως πλέον και οι ιστοσελίδες ειδησεογραφικού πρωτογενούς περιεχομένου, έχουν τεράστια διαφυγόντα έσοδα. Κάτι που δεν μπορεί πλέον να συνεχιστεί, εδικά σε ένα περιβάλλον συρρικνούμενης κυκλοφορίας, που οφείλεται όχι μόνο στη διάδοση των ηλεκτρονικών μέσων αλλά και σε φαινόμενα όπως αυτό της αποδελτίωσης. Υπολογίζεται πως δεκάδες χιλιάδες συνδρομητές υπηρεσιών αποδελτίωσης καταβάλλουν αθροιστικά εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, που διαφορετικά θα κατευθύνονταν στα έσοδα των εκδοτικών επιχειρήσεων και στους δημοσιογράφους και συγγραφείς που απασχολούν.

Ο χρόνος εξαντλείται για τους «πειρατές του εκδοτικού και του δημογραφικού έργου» σημειώνουν και παράγοντες της Ε.Ε. από τις Βρυξέλλες. Η Ε.Ε. ετοιμάζει νέα οδηγία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, που έχει στόχο να ενισχύσει τη θέση των κατόχων δικαιωμάτων όσον αφορά τη διαπραγμάτευση και την αμοιβή τους για την εκμετάλλευση του περιεχομένου τους.

Ιδού τι λέει η Κομισιόν: «Οι εφημερίδες, τα περιοδικά και άλλα δημοσιεύματα του Τύπου έχουν επωφεληθεί από τη μετάβαση από την έντυπη στην ψηφιακή μορφή, καθώς και από τις online υπηρεσίες, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τους συναθροιστές ειδήσεων.

Αυτό οδήγησε σε διεύρυνση του αναγνωστικού κοινού, αλλά είχε επίσης επίπτωση στα έσοδα από διαφημίσεις και κατέστησε όλο και πιο δύσκολη την αδειοδότηση και την επιβολή των δικαιωμάτων για τις εν λόγω εκδόσεις. Η Επιτροπή προτείνει να θεσπιστεί νέο συγγενικό δικαίωμα για τους εκδότες, παρόμοιο με το δικαίωμα που ήδη υπάρχει βάσει του δικαίου της Ε.Ε. για τους παραγωγούς ταινιών, τους παραγωγούς δίσκων και τους λοιπούς παράγοντες των κλάδων της δημιουργικότητας, όπως οι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς.

Η ευθύνη των εκδοτών του Τύπου και η πραγματοποίηση επενδύσεων

Το νέο δικαίωμα αναγνωρίζει τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι εκδότες του Τύπου όσον αφορά την πραγματοποίηση επενδύσεων και τη δημιουργία ποιοτικού δημοσιογραφικού περιεχομένου, τα οποία έχουν ουσιώδη σημασία ώστε οι πολίτες να έχουν πρόσβαση στη γνώση στις δημοκρατικές κοινωνίες μας.

Δεδομένου ότι θα αναγνωριστούν νομικά ως κάτοχοι δικαιωμάτων για πρώτη φορά, θα είναι σε καλύτερη θέση να διαπραγματεύονται τη χρήση του περιεχομένου τους από online υπηρεσίες που το χρησιμοποιούν ή καθιστούν δυνατή την πρόσβαση σε αυτό, και θα έχουν καλύτερες ικανότητες καταπολέμησης της πειρατείας. Η προσέγγιση αυτή θα παράσχει σε όλους τους παράγοντες ένα σαφές νομικό πλαίσιο για την αδειοδότηση περιεχομένου για ψηφιακές χρήσεις και θα συμβάλει στην ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρηματικών μοντέλων προς όφελος των καταναλωτών».

Πηγή: δημοκρατία