30/12/16

Το Πολιτικό Ισλάμ, ο Ερντογάν και ο «Ερντογανισμός»

του Τάσου Χατζηβασιλείου(*)
«Τούρκος είναι ο στραμμένος προς τη Δύση πολίτης που πρωτίστως είναι εκκοσμικευμένος και λαϊκός». Αυτός είναι ο ορισμός της τουρκικής εθνικής ταυτότητας κατά τον κεμαλισμό. Το Ισλάμ δεν έχει θέση στη δημόσια σφαίρα, καθώς παραδοσιακά συνδέεται με το οθωμανικό παρελθόν, το οποίο στις αρχές του 20ού αιώνα είναι συνώνυμο της παρακμής. Έτσι, το 1923, ο Ατατούρκ αντικαθιστά την παραδοσιακή μουσουλμανική θρησκεία με μια σύγχρονη προσωποπαγή ιδεολογία, τον κεμαλισμό, που στην ουσία εξελίσσεται σε «πολιτική» θρησκεία.
Έκτοτε, το Ισλάμ στην Τουρκία περνάει από σαράντα κύματα. Οι διαχειριστές της κεμαλικής ιδεολογίας το χρησιμοποιούν κατά το δοκούν. Άλλοτε το θέτουν στο απόλυτο περιθώριο, φωτογραφίζοντάς το ως απειλή για τη σύγχρονη εθνική ταυτότητα της κοσμικής δημοκρατίας. Κι άλλοτε το χρησιμοποιούν ως εργαλείο για τη συσπείρωση του τουρκικού έθνους, κυρίως όταν προκύπτει κάποιος «αναπάντεχος» εχθρός (κουρδικός εθνικισμός, κομμουνιστικός κίνδυνος κλπ).
Με τη νίκη του ΑΚΡ, τα πράγματα κάπως αλλάζουν. Και μάλιστα δύο φορές. Στην αρχή, κατά την περίοδο 2002-2013, η διακυβέρνηση Ερντογάν προσθέτει το Ισλάμ στην τουρκική εθνική ταυτότητα ως δομικό στοιχείο, ως συμπλήρωμα της κοσμικότητας. Πλάθεται μια νέα εθνική ταυτότητα που περικλείει περισσότερους: ισλαμιστές, φιλελεύθερους που βλέπουν τον Ερντογάν ως συνεχιστή του Οζάλ, αστούς που πιστεύουν στον εξευρωπαϊσμό της Τουρκίας, ακόμα και Κούρδους. 
Αρχικά, το ΑΚΡ δεν διεκδικεί ρήξη με τον κεμαλισμό. Εκφράζει κεμαλική νομιμότητα και προβάλλει τη θρησκεία ως δημοκρατικό αγαθό. Διεκδικεί την ανάδειξη του Ισλάμ σε εργαλείο για τη συνοχή και τον εκδυτικισμό της κοινωνίας. Συνδιαλέγεται με τους Κούρδους, ανοίγει κουρδόφωνα ραδιοτηλεοπτικά δίκτυα, περνάει νομοθετικά πακέτα που περιορίζουν δραστικά το ρόλο του στρατού και στην ουσία απογυμνώνει τις ένοπλες δυνάμεις από την πολιτική ισχύ τους.
Στην ουσία, τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης Ερντογάν, το Ισλάμ - κατά παράδοξο τρόπο ? γίνεται όχημα εκδημοκρατισμού και εξευρωπαϊσμού της κοινωνίας. Κι αυτό συνιστά μείζων αλλαγή στην τουρκική πολιτική πραγματικότητα. 

Για τη συνέχεια amna 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.