Τα σενάρια του διπλού Grexit

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ ΚΑΙ ΤΗ ΖΩΝΗ ΣΕΝΓΚΕΝ

Του Γιώργου Παυλόπουλου

Σε εξαιρετικά δεινή και μειονεκτική θέση βρίσκεται η Ελλάδα σε δύο από τα κρισιμότερα μέτωπα που απασχολούν αυτή την περίοδο ολόκληρη την Ευρώπη: την οικονομία και το προσφυγικό. Το αποτέλεσμα είναι, επί της ουσίας, να τίθεται υπό αμφισβήτηση το μέλλον της τόσο στη ζώνη του ευρώ όσο και στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση. Χωρίς καμία δόση υπερβολής, η χώρα βρίσκεται αυτή τη στιγμή μόνο με το ένα πόδι εντός, ενώ με το άλλο πατά ήδη έξω από την «κόκκινη γραμμή».

Είναι αλήθεια ότι επισήμως δεν ισχύει τίποτα από τα παραπάνω. Η Ελλάδα αποτελεί, με βάση τις Συνθήκες, ισότιμο μέλος της Ευρωζώνης και της Ε/Ε. Θέμα Grexit δεν υφίσταται πλέον, όπως διαβεβαιώνουν οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι στο ανώτατο δυνατό επίπεδο. Όσο για τα σύνορά της, ισχύουν οι ίδιοι ακριβώς κανόνες με όλες τις άλλες χώρες-μέλη. Στην πράξη, όμως, η κατάσταση είναι διαφορετική, καθώς δημιουργείται η εντύπωση πως ορισμένοι επιδιώκουν να μετατρέψουν την Ελλάδα ταυτόχρονα σε «αποικία» δημόσιου χρέους και σε «αποθήκη» εκατοντάδων χιλιάδων απελπισμένων προσφύγων.

Οπως το καλοκαίρι...

Πιο συγκεκριμένα, η συζήτηση που διεξάγεται ανοιχτά εδώ και αρκετές εβδομάδες στα ευρωπαϊκά επιτελεία θυμίζει έντονα το «καυτό» καλοκαίρι του 2015, από μία άλλη πλευρά. Οι προτάσεις για «προσωρινή» εξαίρεση της Ελλάδας από τη Ζώνη Σένγκεν ή για μεταφορά των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε. στα βόρεια σύνορά της, τις οποίες καταθέτουν δημοσίως υπουργοί χωρών όπως η Αυστρία, η Σουηδία, η Ουγγαρία, συνδυάζονται με τις ολοένα πιο έντονες επικρίσεις περί αναποτελεσματικής φύλαξης των συνόρων, αλλά και ανικανότητας στη δημιουργία των περίφημων hot-spots και αδιαφάνειας στη διαδικασία υποδοχής και καταγραφής.

Το γεγονός ότι ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών έσπευσε να καυτηριάσει όσους τάσσονται υπέρ των σεναρίων αποβολής της Ελλάδας ή άλλης χώρας-μέλους, ενώ ο αρμόδιος επίτροπος ξεκαθάρισε πως «δεν υπάρχει νότια και βόρεια Ευρώπη, αλλά μόνο μία Ε.Ε.», ουδόλως μπορούν να κατευνάσουν τις ανησυχίες. Κι αυτό διότι η (άτυπη) σύνοδος των υπουργών Εσωτερικών, που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Δευτέρα, κατέληξε σε μία απόφαση η οποία στην πράξη αναιρεί όλες αυτές τις διαβεβαιώσεις.

Η εντολή που δόθηκε στην Κομισιόν -παράλληλα με ένα τελεσίγραφο που φέρεται να έχει δοθεί προς την Αθήνα- ήταν να ετοιμάσει το πολιτικό σχέδιο και το νομικό πλαίσιο που θα επιτρέπει την επιβολή ελέγχων στα σύνορα, δηλαδή την άρση ισχύος του Σένγκεν, για διάστημα που μπορεί να φτάνει και τα δύο χρόνια. Εφόσον αυτό συμβεί και όλοι οι εταίροι-γείτονες της Ελλάδας αξιοποιήσουν το νέο καθεστώς (οι εκτός Ε.Ε. μπορούν ούτως ή άλλως να κλείσουν τα σύνορά τους), τότε η Ελλάδα θα έχει de facto μπει σε καραντίνα. Με αποτέλεσμα, οι εκατοντάδες χιλιάδες Σύριοι, Ιρακινοί, Κούρδοι και λοιποί που θα περάσουν και φέτος το Αιγαίο να εγκλωβιστούν στο έδαφός της.

Υπό αυτό το πρίσμα πρέπει, άλλωστε, να εξεταστεί και η αποκάλυψη του Γιάννη Μουζάλα περί βελγικής πρότασης για δημιουργία «στρατοπέδου» στην Αττική το οποίο θα είναι σε θέση να φιλοξενήσει 300-400.000 πρόσφυγες, αλλά και η σχεδόν ταυτόχρονη (τυχαία;) γνωστοποίηση της «ιδέας» γνωστού αρθρογράφου της εφημερίδας Financial Times, που αφορά στην εξής προσφορά από την Ευρώπη και κυρίως τη Γερμανία προς την Ελλάδα: Να μην επιτρέπει η χώρα τη μετακίνηση προσφύγων προς Βορρά, με αντάλλαγμα μια «γενναία» ελάφρυνση του δημόσιου χρέους της.

Το συμπέρασμα είναι περίπου αυτονόητο: Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να προσπαθούν να καλύψουν τη δική τους ανικανότητα να διαχειριστούν το προσφυγικό, ρίχνοντας το βάρος στον πιο αδύναμο κρίκο. Έχοντας αποτύχει ακόμη και στην εφαρμογή της συμφωνίας για μετεγκατάσταση 160.000 προσφύγων -αριθμός απειροελάχιστος σε σχέση με το μισό δισ. των πολιτών της Ε.Ε.- και ευρισκόμενοι αντιμέτωποι με την απειλή του εθνικισμού, της ξενοφοβίας και της Ακροδεξιάς στο εσωτερικό τους, μοιάζουν έτοιμοι να «θυσιάσουν» μια χώρα-μέλος, αντί να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα στη ρίζα του.

Μεγάλο ρίσκο
Μια χώρα, μάλιστα, η οποία βρίσκεται στο περιθώριο και σε οικονομικό και νομισματικό επίπεδο -για του λόγου το αληθές, παραμένει η μοναδική εντός της Ευρωζώνης η οποία έχει αποκλειστεί από το πρόγραμμα «χαλάρωσης» (δηλαδή εκτύπωσης χρήματος) της ΕΚΤ, παρά το γεγονός ότι είναι αυτή που το έχει περισσότερη ανάγκη από οποιαδήποτε άλλη. Παράλληλα, κάθε συζήτηση περί αναδιάρθρωσης του χρέους παραπέμπεται στο αόριστο μέλλον και συνδέεται με τη λήψη δυσβάσταχτων νέων μέτρων, αποδεικνύοντας εκτός των άλλων, ότι οι περί του αντιθέτου ισχυρισμοί της κυβέρνησης το περασμένο καλοκαίρι, μετά την υπογραφή του Τρίτου Μνημονίου, ήταν παντελώς αβάσιμοι.

Έτσι, βεβαίως, οι Ευρωπαίοι διακινδυνεύουν να ρίξουν την Ελλάδα σε ένα ανεξέλεγκτο σπιράλ παράλληλων κρίσεων, κοινωνικών αναταράξεων και πολιτικών εξελίξεων, με άδηλη κατάληξη. Όμως, αυτό ελάχιστα δείχνει να προβληματίζει τους ισχυρούς και τα κέντρα λήψης αποφάσεων, που φαίνεται πως έχουν πια πειστεί πως το «καράβι» δεν μπορεί να συνεχίσει στη ρότα του χωρίς να απαλλαγεί από το «έρμα»...

Χερτ Γκέλερ από την Handelsblatt

Η λύση βρίσκεται στην Τουρκία

Αρχικά ήταν η κρίση χρέους που έθεσε την Ελλάδα σε θέση παρία εντός της Ε.Ε. Τώρα, το προσφυγικό δράμα βάζει το μαχαίρι ακόμη πιο βαθιά. Το κλίμα επιδεινώνεται ολοένα πιο πολύ (...) Αλλά ένας αποκλεισμός της Ελλάδας από τη Συνθήκη Σένγκεν δεν αλλάζει κάτι. Κανένας πρόσφυγας δεν πρόκειται να υπαναχωρήσει γι’ αυτόν τον λόγο. Καθόλου ρεαλιστική δεν είναι και η απαίτηση για κοινές περιπολίες των ακτών από Ελλάδα και Τουρκία (...) Όλοι γνωρίζουν ότι το κλειδί για τη λύση του προβλήματος βρίσκεται στην Τουρκία. Μόνο αυτή μπορεί να σταματήσει τους λαθρεμπόρους και να εμποδίσει τους πρόσφυγες να ανεβαίνουν στις βάρκες (...) Όσο για τη διασφάλιση των συνόρων στο Αιγαίο; Σε τελική ανάλυση, αυτό μπορεί να σημαίνει μόνο ότι τα σκάφη περιπολίας, ελληνικά και της Frontex, δεν θα εξοπλίζονται με σωσίβια, αλλά με πολυβόλα. Όποιος θέλει κάτι τέτοιο, να το πει ανοιχτά.

Μίκαελ Σπρένγκερ από την Tiroler Tageszeitung
Αναζητώντας «μαύρο πρόβατο»

Η υπουργός Εσωτερικών της Αυστρίας δείχνει με το δάχτυλο εκείνους κάτω στο Αιγαίο, λέγοντας πως η Ελλάδα πρέπει επιτέλους να προστατεύσει τα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. Αλλά τι πρέπει να κάνει, άραγε, η Αθήνα; Μήπως να βυθίσει τα πλοία και να πνιγούν πρόσφυγες; (...) Προτιμά τις απειλές παρά τα μέσα της διπλωματίας, γιατί ενδιαφέρεται περισσότερο για την κατάσταση στο Λαϊκό Κόμμα και λιγότερο για το μέλλονν της Ευρώπης, γι’ αυτό και δείχνει με το δάχτυλο την Ελλάδα (...) Μετά την τακτική της αποστροφής του βλέμματος και της περιχαράκωσης, έρχεται το τρίτο βήμα αυτής της ανίερης πολιτικής, με την αναζήτηση ενός μαύρου προβάτου, της Ελλάδας, της χώρας με τα πολλά νησιά, που κατηγορείται ότι είναι απρόθυμη και ανίκανη να προστατεύσει τα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης. Μήπως, όμως, μιας Ευρώπης-μύθου;

Ημερησία