Τουρκία-Αζερμπαϊτζάν "Ψυχρός Πόλεμος," Τα οφέλη της Μόσχας από την αναποφασιστικότητα της Ουάσιγκτον

Τις τελευταίες εβδομάδες έχουμε δει μια άνευ προηγουμένου ανατροπή στην στρατηγική-εταιρική σχέση Τουρκίας και Αζερμπαϊτζάν. Από τότε που το Κόμμα της Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Πρωθυπουργού Ερντογάν ανακοίνωσε την πρόθεσή του για την ομαλοποίηση των σχέσεων με την Αρμενία(χώρα που βρίσκεται σε διαμάχη με το Αζερμπαϊτζάν για την τουρκόφωνη περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ) , η σχέση μεταξύ της Άγκυρας και του Μπακού έχει παγώσει. Η ηγεσία του Αζερμπαϊτζάν έστειλε ένα ισχυρό μήνυμα στην Άγκυρα, τον Απρίλιο, όταν ο Πρόεδρος Ilham Aliyev αρνήθηκε να δεχτεί την πρόσκληση Τούρκου Προέδρου Αμπντουλάχ Γκιουλ να παραστεί στη διάσκεψη του ΟΗΕ «Συμμαχία των πολιτισμών», που πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη.

Ωστόσο,(μετά την υπογραφή των πρωτοκόλλων για τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Αρμενίας) η οργή του Μπακού ξεχείλισε. Η πολιτική ηγεσία του Αζερμπαϊτζάν δημόσια και ανοικτά καταδίκασε τη μονόπλευρη τουρκική πολιτική. Μάλιστα, το υπουργείο Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν εξέδωσε αμέσως ένα δελτίο Τύπου, στο οποίο ανέφερε ότι η υπογραφή των πρωτοκόλλων που "έρχεται σε άμεση αντίθεση των εθνικών συμφερόντων του Αζερμπαϊτζάν και επισκιάζει το πνεύμα της αδελφικής σχέσεων μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Τουρκίας βασίζεται σε βαθιές ιστορικές ρίζες" (www.mfa . gov.az, October 12).

Αυτό σημαίνει ότι παγώνουν οι διμερείς σχέσεις και μετακινούνται προς ένα επίπεδο ψυχρού πολέμου,(Οι σημαίες του Αζερμπαϊτζάν απαγορεύονται κατά τη διάρκεια του ποδοσφαιρικού Αγώνα Τουρκίας-Αρμενίας στην Προύσα την 14η Οκτωβρίου, Τα μέσα Ενημέρωσης του Αζερμπαϊτζάν μετέδωσαν εικόνες με τη σημαία του Αζερμπαϊτζάν που σκίζεται και ρίχνεται σε κάδους σκουπιδιών από αξιωματικούς της Τουρκικής αστυνομίας). Επιπλέον, η κοινή γνώμη των Αζέρων εξοργίστηκε από αναφορές ότι ο Πρόεδρος της Αρμενίας Σερζ Sargsyan, τον οποίο οι Αζέροι θεωρούν ως ένα από τους βασικούς οργανωτές της σφαγής του Khojali 1992, αγκαλιάστηκε θερμά από τον Πρόεδρο Γκιουλ και τη σύζυγό του κατά τη διάρκεια του αγώνα ποδοσφαίρου. Το ζεύγος Γκιουλ, σύμφωνα με πληροφορίες, σε ένδειξη των φιλικών του συναισθημάτων πρόσφερε την κρεβατοκάμαρα του για να στο Προεδρικό ζεύγος της Αρμενίας.

Η εν λόγω είδηση προκάλεσε την δημιουργία ισχυρών αντιτουρκικών αισθημάτων στο Μπακού. Η προδοσία της συμμάχου χώρας, των αδελφών και της έσχατη ελπίδας για επίλυση της διαμάχης σε σχέση με την περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ, καθιστούν τη Τουρκία ως μη αξιόπιστη στην πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν. Σε μια προσπάθεια να κερδίσουν ένα επιπλέον φιλικό γείτονα, Άγκυρα φαίνεται πως ταλαιπώρησε και σχεδόν κατέστρεψε τις στρατηγικές της σχέσεις με το Αζερμπαϊτζάν.

Η αντίδραση στο Μπακού ήταν άμεση. Τουρκικές σημαίες, στο μνημείο για την μαρτυρική σφαγή τούρκων στρατιωτών, μειώθηκαν. Νεολαία ομάδες και κόμματα της αντιπολίτευσης διαμαρτυρήθηκαν έντονα κατά της τουρκικής ηγεσίας για την ταπείνωση και την έλλειψη σεβασμού προς τη σημαία του Αζερμπαϊτζάν στην Προύσα. Και στο κοινοβούλιο πραγματοποιήθηκαν έντονες συζητήσεις σχετικά με το "περιστατικό της σημαίας," κατά τη διάρκεια της οποίας ο αντιπρόεδρος Ομιλητής Ziyafat Asgarov είπε, "έχω την έλλειψη σεβασμού εμφανίζονται κατά τη σημαία του Αζερμπαϊτζάν ως μια προσωπική προσβολή» (AZTV, October 16).

Επιπλέον, στις 16 Οκτώβρη Aliyev ανακοίνωσε κατά τη διάρκεια συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου ότι το Αζερμπαϊτζάν θα εξετάσει εναλλακτικές επιλογές για την εξαγωγή του φυσικού αερίου, δεδομένου ότι Τουρκικά-Αζερμπαϊτζάν συνομιλίες σχετικά με τη διέλευση του φυσικού αερίου δεν έχουν παραχθεί συγκεκριμένα αποτελέσματα (www.day.az, Οκτώβριος 16). Κατηγόρησε την Τουρκία λόγω της επιβράδυνσης των διαπραγματεύσεων με την προσφορά σε απαράδεκτα χαμηλές τιμές για το φυσικό αέριο του Αζερμπαϊτζάν και δεν δίστασε να αναφερθεί ότι μέχρι σήμερα, το Αζερμπαϊτζάν έχει την πώληση φυσικού αερίου προς την Τουρκία κατά 30 τοις εκατό της αξίας της στις διεθνείς αγορές. Aliyev αναφέρθηκε, επίσης, στη Ρωσία, στο Ιράν και στη Μαύρη Θάλασσα ως εναλλακτικές διαδρομές για το φυσικό αέριο του Αζερμπαϊτζάν και κατά την ίδια εβδομάδα, η Gazprom και η κρατική Εταιρεία του Αζερμπαϊτζάν Oil Company SOCAR υπέγραψε συμφωνία στο Μπακού για την εξαγωγή των 500 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν προς τη Ρωσία σε τιμή που ο Aliyev περιγράφεται ως «αμοιβαία επωφελής» (Trend News Agency, 16 Οκτωβρίου).

Είναι σαφές ότι οι πρόσφατες εξελίξεις στον Νότιο Καύκασο και η τουρκο-αρμενική προσέγγιση έχουν πλήξει σοβαρά την στρατηγική εταιρική σχέση Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν. Αυτή η εταιρική σχέση είναι η ραχοκοκαλιά της Ανατολής-Δύσης και των μελλοντικών ενεργειακών διαδρόμων μεταφοράς, σημαντικός παράγοντας για την ασφάλεια, την πολιτική και γεωστρατηγική ισορροπία της περιοχής, καθώς και και τη συνολική τουρκική (ή Δυτική) είσοδο στην περιοχή της Κασπίας.Αυτή η στρατηγική εταιρική σχέση, (και ο άξονας της επιρροής στο Νότιο Καύκασο της Τουρκίας, Ε.Ε και ΗΠΑ και γενικότερα στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας) είναι σε κίνδυνο. Αυτό ο γεωπολιτικός εσφαλμένος υπολογισμός από την πλευρά της Τουρκίας, της ΕΕ και των Αμερικανών αξιουματούχων, οι οποίοι έχουν ενεργά πιέσει για μια μονόπλευρη εξομάλυνση των τουρκο-αρμενικών σχέσεων δεν έλαβαν υπόψην τους τά συμφέροντα του Αζερμπαϊτζάν και το ψήφισμα για το Ναγκόρνο Καραμπάχ και αυτό θα αποτελέσει μπούμερανγκ.

Η Ρωσία μπορεί πλέον να χρησιμοποιήσει αυτή την εξαιρετική ευκαιρία να προχωρήσει περισσότερο την πολιτική ατζέντα της στην περιοχή: την απομόνωση της Γεωργίας με την περικοπή της τροφοδοσίας από τις νέες οδούς διαμετακόμισης, την αδρανοποίηση των σχεδίων της ΕΕ και των ΗΠΑ έργο του αγωγού φυσικού αερίου Nabucco ,την καταστροφή της στρατηγικής εταιρικής σχέσης Αζερμπαϊτζάν-Τουρκίας και αναγκάζει έτσι το Αζερμπαϊτζάν να πουλήσει το φυσικό του αέριο στη Ρωσία, συμπαρασύρει την Τουρκία στη δική της τροχιά επιρροής και υπονομεύει την σχέση του άξονα ΕΕ-ΗΠΑ-Τουρκίας και μειώνει την επιρροή του στην περιοχή του Καυκάσου. Η Ουάσιγκτον θα αντιληφθεί με καθυστέρηση οτι θα είναι πολύ αργά να προστατεύσει τον Νότιο Καύκασο ως κυρίαρχη και ανεξάρτητη περιοχή. Για πρώτη φορά μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, οι ΗΠΑ φαίνεται να υποτιμούν αυτό που εκτυλίσσεται στην περιοχή του Νοτίου Καυκάσου. Η έλλειψη σαφούς οράματος της κυβέρνησης των ΗΠΑ στην περιοχή αυτή την παραδίδει στην Ρωσική σφαίρα επιρροής. Δεν είναι ίσως τυχαίο το γεγονός ότι ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ τόσο ενεργά έσπρωξε τον ομόλογό του της Αρμενίας να υπογράψει το πρωτόκολλο με την Τουρκία.
jamestown.org