Τα μόνιμα συμφέροντα της Τουρκίας

Tης Ριτσας Μασουρα

Αν η Τουρκία ήθελε πραγματικά να διαμηνύσει κάτι για την εξωτερική πολιτική της στους ηγέτες της Δύσης δεν θα μπορούσε να βρει καλύτερο τρόπο. Εστειλε στην Ευρώπη τον πρόεδρο Γκιουλ, όπου ο συμπαθής κατά τα άλλα πολιτικός δήλωσε ότι «κανένας δεν έχει δικαίωμα να μπλοκάρει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε.». Παράλληλα διοργάνωσε την «καυτή» συνάντηση Ερντογάν - Αχμεντινετζάντ στην Τεχεράνη. Και Δύση, λοιπόν, και Ανατολή.

Η Δύση, όμως, έχει μάθει να ’χει και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο. Γι’ αυτό παρέβλεψε τη σημειολογία της διπλής διπλωματικής «εξόδου» της Αγκυρας και καταδίκασε το άνοιγμα του Ερντογάν προς το Ιράν.

Ο διεθνής Τύπος αναρωτιόταν στα σοβαρά χθες κατά πόσον η Τουρκία εγκαταλείπει την παραδοσιακή δυτικόστροφη εξωτερική πολιτική και αναζητεί συμμαχίες με τον ισλαμικό κόσμο. Διερωτάτο επίσης αν η σκληρή στάση ορισμένων Ευρωπαίων ηγετών, που αντί της ένταξης προτείνουν «ειδική σχέση» με την Ε. Ε., στρέφει την ισλαμική κυβέρνηση προς τους ομοθρήσκους εταίρους της. Κάποιοι μάλιστα πήγαν ένα βήμα παραπέρα, εκτιμώντας ότι η Τουρκία δράττεται μιας συγκυριακής ευκαιρίας για να χωρίσει τους «φίλους» από τους «εχθρούς».

Αλλά η πολιτική και η διπλωματία δεν είναι «άσπρο - μαύρο». Και αν ανατρέξουμε στην ιστορική πορεία της γείτονος θα διαπιστώσουμε ότι πάντα τραβούσε από την τράπουλα εκείνο το χαρτί που τη δεδομένη στιγμή της ήταν απολύτως αναγκαίο. Ετσι, λοιπόν, στους οθωμανικούς και τους κεμαλικούς καιρούς, η Τουρκία ναι μεν θεωρούσε προτεραιότητα τη Δύση, αλλά ποτέ δεν προσδενόταν σε ένα και μόνον άρμα. Οταν, για παράδειγμα, συμμάχησε με τη Γερμανία στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κατά διάστήματα έστελνε μηνύματα φιλίας προς τις δυτικοευρωπαϊκές πρωτεύουσες, τους Αμερικανούς και τους Γιαπωνέζους. Και ενώ εξασφάλισε τη στήριξη της ΕΣΣΔ στην ανεξαρτησία της, ποτέ δεν ακολούθησε τη Μόσχα στη μονολιθική πολιτική της εποχής. Αργότερα εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ και σε διάφορα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, αλλά δεν έκοψε ποτέ τους δεσμούς της με τις ανατολικές πρωτεύουσες. Σήμερα, στα μάτια του Ερντογάν ή του Γκιουλ καμιά ευρωπαϊκή χώρα δεν μπορεί να αντικαταστήσει το Αζερμπαϊτζάν ή το Πακιστάν στη λίστα των φίλων του τουρκικού λαού, αλλά να που εμφανίζεται στο προσκήνιο και η Αρμενία, το καινούργιο, ενεργειακό παιγνίδι της Αγκυρας.

Βεβαίως, υπάρχει και η άλλη πλευρά της σελήνης. Η Τουρκία βαρέθηκε να περιμένει έξω από την πόρτα της Ε.Ε., γι’ αυτό και αναζητεί διαφορετικές συμμαχίες, στις οποίες εκείνη θα είναι το αφεντικό. Απλώς διαλαλεί την πραμάτεια της άκομψα και ενοχλεί τη Δύση, πότε υβρίζοντας το Ισραήλ, πότε συμπλέοντας με τη Συρία και πότε αποκαλώντας «σπουδαίο φίλο» το Ιράν των μουλάδων.

Για τη Δύση θα ήταν λυτρωτικό να παραδεχτεί ότι η Τουρκία ζει τη δική της μεταπολίτευση, που σημαίνει σαφή διαφοροποίηση από την πολιτική του πολιτικοστρατιωτικού κατεστημένου. Αν αυτό μπορεί τώρα να αποτυπωθεί και στην εξωτερική πολιτική, γιατί η Αγκυρα να μην το κάνει πιο αιχμηρό και γιατί η Δύση να ανησυχεί περισσότερο του δέοντος;
kathimerini.gr