Το παρασκήνιο πριν από τη σύνοδο κορυφής Ε.Ε. του Δεκεμβρίου

Σκηνικό πιέσεων για Ελλάδα και Κύπρο – Η «έκθεση» της σουηδικής προεδρίας και η φόρμουλα-παγίδα στο θέμα της FYROM

Εχουμε εισέλθει στην τελική ευθεία για τη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. (10-11 Δεκεμβρίου) και το σκηνικό είναι εξαιρετικά δυσμενές. Αυτό είχε φανεί τον Οκτώβριο από τις εκθέσεις της Κομισιόν για Τουρκία και FYROM. Το προσχέδιο συμπερασμάτων της σουηδικής προεδρίας είναι ακόμα πιο δυσμενές. Αναγνωρίζει με «απογοήτευση» ότι η Τουρκία δεν εφαρμόζει το πρωτόκολλο τελωνειακής σύνδεσης με την Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά δεν προτείνει την παραμικρή κύρωση, ούτε καν ημερομηνία επαναξιολόγησης! Απλώς, ζητάει από την Κομισιόν να «παρακολουθεί στενά» την ασυνέπεια της Αγκυρας!

Στο προσχέδιο δεν υπάρχουν ούτε οι περσινές συστάσεις προς την Τουρκία να αποφεύγει την απειλή χρήσης βίας εναντίον της Ελλάδας ούτε και κάποια αναφορά στις παραβιάσεις στο Αιγαίο. Απλώς, η Αγκυρα καλείται γενικά «να δεσμευθεί για σχέσεις καλής γειτονίας και ειρηνικής διευθέτησης των διαφορών της, σύμφωνα με τη Χάρτα των Ηνωμένων Εθνών, λαμβάνοντας υπόψη, αν κριθεί αναγκαίο, το Διεθνές Δικαστήριο».

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Χάρτα του ΟΗΕ προβλέπει κατά σειρά διμερή διαπραγμάτευση, διεθνή διαιτησία, στην οποία πάντα παρεισφρέει η πολιτική σκοπιμότητα και τέλος προσφυγή στη Χάγη. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα ελληνοτουρκικά ωθούνται από τη σουηδική προεδρία (και τον αμερικανοβρετανικό παράγοντα, που την καθοδηγεί) στο πλαίσιο, που επιδιώκει εδώ και χρόνια η Αγκυρα.

Η επιστολή Ερντογάν, άλλωστε, προτείνει εφ’ όλης της ύλης διαπραγμάτευση υπό την άμεση εποπτεία των δύο υπουργών Εξωτερικών. Μιλάει για τις διμερείς διαφορές (χωρίς να τις ονομάζει) και για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, κάνοντας ειδική αναφορά στην ανάγκη ενός «code conduct» για τα αεροσκάφη.

Στη δισέλιδη επιστολή υπάρχει αναφορά στην «τουρκική μειονότητα» της Θράκης, ζητώντας, εκτός των άλλων, και αναγνώριση της εθνικής της ταυτότητας. Το θέμα αυτό το συνδέει όχι μόνο με την «ελληνορθόδοξη μειονότητα», αλλά και με το Πατριαρχείο, με σκοπό να εγκλωβίσει τον διεθνή αυτό εκκλησιαστικό θεσμό στο στενό ελληνοτουρκικό πλαίσιο. Κάνει επίσης ειδική αναφορά στην εκλογική υποστήριξη των μουσουλμάνων της Θράκης προς το ΠΑΣΟΚ, την οποία συνδέει με τη θετική στάση που έχει τηρήσει ο Γ. Παπανδρέου απέναντί της στο παρελθόν. Ο Τ. Ερντογάν εκφράζει την υποστήριξή του στις διαπραγματεύσεις Χριστόφια - Ταλάτ και μιλάει για σύγκληση «τετραμερούς διάσκεψης». Από την επιστολή δεν λείπουν ευχαριστίες, που ο Γ. Παπανδρέου υποστηρίζει την τουρκική υποψηφιότητα στην Ε.Ε.

Η απάντηση του Ελληνα πρωθυπουργού μάλλον θα δοθεί στον Α. Νταβούτογλου, που έρχεται για την υπουργική σύνοδο του ΟΑΣΕ και σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, αναμένεται να είναι θετική. Το κλίμα συνεννόησης που οικοδομείται στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και με την παρασκηνιακή παρέμβαση του αμερικανικού παράγοντα, εκ των πραγμάτων θα δοκιμασθεί στη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε.

Είναι πολύ δύσκολο πολιτικά για τον πρόεδρο Χριστόφια να συναινέσει σε μία απόφαση, που θα βγάζει λάδι την Τουρκία. Θα προτιμούσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να επιβάλει κάποια κύρωση, αλλά δεν φαίνεται να υπάρχει τέτοιο κλίμα. Η Γαλλία και η Γερμανία πιθανότατα θα ήταν διατεθειμένες να στηρίξουν τη Λευκωσία, αλλά δεν το ζήτησαν οι Παπανδρέου - Χριστόφιας. Και οι δύο παίζουν με τον άξονα Ουάσιγκτον - Λονδίνο, παρότι είναι αυτός ο άξονας που αγωνίζεται να βγάλει λάδι την Τουρκία και μεθοδεύει τα χειρότερα για τον Ελληνισμό.

Ο Δ. Χριστόφιας προσανατολίζεται να μπλοκάρει το άνοιγμα κι άλλων κεφαλαίων στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας. Υπενθυμίζουμε ότι η Ε.Ε. έχει παγώσει οκτώ κεφάλαια (2006) και η Γαλλία έχει μπλοκάρει κάποια πρόσθετα. Πέντε κεφάλαια, που η Λευκωσία σχεδιάζει να μπλοκάρει το άνοιγμά τους είναι τα κεφάλαια 24 (Δικαιοσύνη, Ασφάλεια και Αμυνα), 31 (Εξωτερική Πολιτική, Πολιτική Ασφάλειας και Αμυνας), 26 (Παιδεία, Πολιτισμός), 23 (Απονομή Δικαιοσύνης, Θεμελιώδεις Ελευθερίες) και 15 (Ενέργεια). Τα τρία τελευταία είναι ήδη ατύπως παγωμένα. Ακόμα κι αν η Λευκωσία μπλοκάρει πέντε ή και επτά κεφάλαια, η κύρωση θα είναι μάλλον ανώδυνη για την Αγκυρα. Από το 2004 μέχρι τώρα έχουν ανοίξει προς διαπραγμάτευση 11 κεφάλαια και θα είναι διαθέσιμα για άνοιγμα άλλα 8-10. Αυτό σημαίνει ότι δεν επιβραδύνεται αποφασιστικά η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας.

Εάν ο Δ. Χριστόφιας κάνει πράξη την πρόθεσή του, θα είναι πολιτικά δύσκολο για τον Γ. Παπανδρέου να τον αφήσει μόνο. Γι’ αυτό και το πιθανότερο είναι ότι θα τον στηρίξει, πιέζοντάς τον να μπλοκάρει τα λιγότερα δυνατά κεφάλαια. Η ελληνική διπλωματία, άλλωστε, στη σύνοδο κορυφής θα χειρισθεί και το δεύτερο μέτωπο που της άνοιξαν.

Η Κομισιόν έχει προτείνει την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της FYROM. Το ίδιο ζητάει με τωρινό ψήφισμά του το Ευρωκοινοβούλιο. Αυτό υιοθετεί και η σουηδική προεδρία με το επιχείρημα ότι «τα διμερή ζητήματα δεν θα πρέπει να εμποδίζουν την ενταξιακή πορεία των υποψηφίων χωρών. Οι διμερείς διαφορές πρέπει να λύνονται από τα ενδιαφερόμενα μέρη». Ουσιαστικά, επιχειρούν να ακυρώσουν στην πράξη το κριτήριο της καλής γειτονίας για τις σχέσεις υποψηφίων προς ένταξη χωρών με χώρες-μέλη.

Η Ουάσιγκτον και κοινοτικοί κύκλοι προτείνουν να συμφωνηθεί άμεσα το «Βόρεια Μακεδονία» και η Ελλάδα να πει «ναι» στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της FYROM. Σε δεύτερη φάση να γίνει διαπραγμάτευση για το εύρος χρήσης αυτού του ονόματος και για το όνομα της εθνότητας/γλώσσας των Σλαβομακεδόνων.

Πρόκειται για φόρμουλα-παγίδα. Οταν θα έλθει η ώρα να συζητηθεί το εύρος χρήσης, η FYROM θα επαναλάβει την πάγια θέση της ότι οι Ελληνες στις διμερείς σχέσεις μπορούν να την αποκαλούν με όποια σύνθετη ονομασία τους αρέσει. Με άλλα λόγια, η Αθήνα θα έχει άρει το βέτο, ενώ τα Σκόπια δεν θα έχουν δώσει τίποτα.

Του Σταυρου Λυγερου
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ